نظارت بر بیوه (قرآن)

---

نظارت بر بیوه تا پایان عده، جهت ممانعت از ازدواج لازم است.

۱ - عدم ازدواج بیوه در عده

---

... فاذا بلغن اجلهن فلا جناح علیکم فیما فعلن فی انفسهن بالمعروف والله بما تعملون خبیر.(و کسانی که از شما می‌میرند و همسرانی باقی می‌گذارند، باید چهار ماه و ده روز، انتظار بکشند (و عدّه نگه دارند)! و هنگامی که به آخر مدتشان رسیدند، گناهی بر شما نیست که هر چه می‌خواهند، در باره خودشان به طور شایسته انجام دهند (و با مرد دلخواه خود، ازدواج کنند). و خدا به آنچه عمل می‌کنید، آگاه است.) (نکته یاد شده بر این اساس است که خطاب «علیکم» متوجه اولیاء یا تمامی مسلمانان باشد، زیرا آنها موظف به جلوگیری از ازدواج آنها هستند.)

۲ - فلسفه عده وفات

---

یکی از مسائل و مشکلات اساسی زنان ازدواج بعد از مرگ شوهر است، از آنجا که ازدواج فوری زن با همسر دیگر بعد از مرگ شوهر با محبت و دوستی و حفظ احترام شوهر سابق و تعیین به خالی بودن رحم از نطفه همسر پیشین سازگار نیست و به علاوه موجب جریحه دار ساختن عواطف بستگان متوفی است، آیه فوق ازدواج مجدد زنان را مشروط به عده نگه داشتن به مدت چهار ماه و ده روز ذکر کرده است رعایت حریم زندگانی زناشویی حتی بعد از مرگ با همسر موضوعی است فطری و لذا همیشه در قبائل مختلف آداب و رسوم گوناگونی برای این منظور بوده است گر چه گاهی در این رسوم آن چنان افراط می‌کردند که عملا زنان را در بن بست و اسارت قرار می‌دادند و گاهی جنایت آمیزترین کارها را در مورد او مرتکب می‌شدند به عنوان نمونه: بعضی از قبائل پس از مرگ شوهر زن را آتش زده و یا بعضی او را با مرد دفن می‌کردند، برخی زن را برای همیشه از ازدواج مجدد محروم ساخته و گوشه نشین می‌کردند و در پاره‌ای از قبائل زنها موظف بودند مدتی کنار قبر شوهر زیر خیمه سیاه و چرکین با لباسهای مندرس و کثیف دور از هر گونه آرایش و زیور و حتی شستشو به سر برده و بدین وضع شب و روز خود را بگذرانند. آیه فوق بر تمام این خرافات و جنایات خط بطلان کشیده و به زنان بیوه اجازه می‌دهد بعد از نگاهداری عده و حفظ حریم زوجیت گذشته اقدام به ازدواج کنند، می‌فرماید: " کسانی که از شما می‌میرند و همسرانی از خود باقی می‌گذارند، آنها باید چهار ماه و ده روز انتظار بکشند و هنگامی که مدتشان سر آمد، گناهی بر شما نیست که هر چه می‌خواهند در باره خودشان به طور شایسته انجام دهند" و با مرد دلخواه خود ازدواج کنند.

۳ - نظارت بر بیوه

---

نظارت بر بیوه پس از پایان عده، در صورت اتخاذ تصمیم ناشایست لازم است.
... فاذا بلغن اجلهن فلا جناح علیکم فیما فعلن فی انفسهن بالمعروف.(عبارت «بالمعروف» دلالت می‌کند که اگر تصمیم و اقدام بیوه مناسب باشد جلوگیری از اجرای آن لازم نیست. ولی در صورت تصمیم نامناسب، همچنان نظارت لازم است.)مراد از" بلوغ اجل" تمام شدن مدت عده است، و جمله: " فلا جناح... " کنایه است از دادن اختیار به زنان در کارهایی که می‌کنند، پس اگر خواستند ازدواج کنند می‌توانند، و خویشاوندان میت نمی‌توانند او را از این کار باز بدارند به استناد اینکه در فامیل ما چنین چیزی رسم نیست. زیرا اینگونه عادات که اساسش جاهلیت و کوری و یا بخل و یا حسد است نمی‌تواند حق زن را از او سلب کند، چون زنان خود صاحب اختیار می‌باشند، و این حق معروف و مشروع آنان است، و در اسلام کسی نمی‌تواند از عمل معروف نهی کند.

۴ - پانویس

---